Επί του ζητήματος γενικότερου ενδιαφέροντος αν είναι
παραδεκτή και νόμιμη η σώρευση στο ίδιο δικόγραφο και η έρευνα διεκδικητικής
και αρνητικής της κυριότητας αγωγής (άρθρα 1094 και 1108 Α.Κ.), στην περίπτωση
που στο διεκδικούμενο
ακίνητο έχουν γίνει κατασκευές και
κτίσματα,
αποφάνθηκε η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου (απόφαση 4/2016):
«Κατά τη διάταξη του άρθρου 1108 Α.Κ., αν η κυριότητα
προσβάλλεται με άλλο τρόπο εκτός από αφαίρεση ή κατακράτηση του πράγματος, ο
κύριος δικαιούται να απαιτήσει από εκείνον που προσέβαλε την κυριότητα να άρει
την προσβολή και να την παραλείπει στο μέλλον. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει
ότι η αρνητική αγωγή ασκείται στην περίπτωση μερικής και όχι ολικής προσβολής
της κυριότητας, δηλαδή όταν ο κύριος διαταράσσεται στη νομή του που ασκεί επί
του πράγματος και όχι όταν προσβάλλεται με άλλο τρόπο, όπως με την αφαίρεση ή
κατακράτηση του πράγματος, οπότε προστατεύεται με τη διεκδικητική αγωγή κατ’
αυτού που κατέχει το πράγμα (άρθρο 1094 Α.Κ.).
Διατάραξη της κυριότητας (ή συγκυριότητας) αποτελεί κάθε
έμπρακτη εναντίωση στο θετικό ή αποθετικό περιεχόμενο της κυριότητας, δηλαδή
όταν ο εναγόμενος ενεργεί στο πράγμα πράξεις, τις οποίες μόνο ο κύριος
δικαιούται να ενεργήσει ή όταν εμποδίζει τον κύριο να ενεργήσει στο δικό του
πράγμα, η δε διατάραξη αυτή έχει ως συνέπεια την μη ελεύθερη και ανενόχλητη
χρησιμοποίηση, εκμετάλλευση και απόλαυση ορισμένων μόνο εξουσιών εκ της
κυριότητας επί του πράγματος.
Έτσι, όπως προκύπτει, από τις διατάξεις των πιο πάνω άρθρων
1094 και 1108 ΑΚ και του άρθρου 218 ΚΠολΔ, δεν είναι επιτρεπτή η
αντικειμενική σώρευση της διεκδικητικής και της αρνητικής αγωγής λόγω αντίφασης
μεταξύ τους, αφού η πρώτη προϋποθέτει καθολική προσβολή της κυριότητας με
στέρηση της νομής ή κατοχής, ενώ η δεύτερη προϋποθέτει μερική προσβολή, που δεν
φθάνει μέχρι την ολική απώλεια της νομής.
Συνακόλουθα προς τα ανωτέρω, αν με το αγωγικό δικόγραφο
γίνεται επίκληση ολικής παράνομης κατακρατήσεως του ακινήτου εκ μέρους του
εναγομένου και σωρεύεται η διεκδικητική της κυριότητας αγωγή με την αρνητική
τοιαύτη, που αφορά το ίδιο ακίνητο, η τελευταία τυγχάνει μη νόμιμη.
Περαιτέρω, η παράνομη και υπαίτια κατάληψη ξένου ακινήτου
και η ανέγερση σ’ αυτό κατασκευασμάτων, που προκαλούν ζημία στον κύριο του
ακινήτου, παρέχει στον τελευταίο, εκτός από τη διεκδικητική αγωγή και αγωγή
αποζημιώσεως κατά τις διατάξεις των άρθρων 1099, 297, 298, 914, 932 Α.Κ. Η
αποκατάσταση της περιουσιακής ζημίας, οφειλόμενη κατ’ αρχή σε χρήμα (άρθρο 297
παρ.1 Α.Κ.), μπορεί να ζητηθεί να γίνει in natura (άρθρο 297 παρ.2 Α.Κ.),
δηλαδή με την υποχρέωση αποκατάστασης των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση, δια
της κατεδαφίσεως και απομακρύνσεως των κατασκευασμάτων.
Πότε ένα τέτοιο σωρευόμενο στη διεκδικητική αγωγή αίτημα
ασκείται ως αξίωση αποζημίωσης για την αποκατάσταση της ζημίας του κυρίου ή ως
περιεχόμενο της αρνητικής αγωγής και προς προστασία της κυριότητος αποτελεί
εκτίμηση του δικογράφου της αγωγής». (areiospagos.gr)
Σχόλια