Ηθική βλάβη του εργαζόμενου με προσβολή της προσωπικότητάς του από τον εργοδότη

του δικηγόρου Γιώργου Καζολέα

Η προσβλητική και βάναυση συμπεριφορά του εργοδότη προς τον εργαζόμενο που μειώνει και θίγει την προσωπικότητα του τελευταίου συνιστά μονομερή βλαπτική για τον εργαζόμενο μεταβολή των εργασιακών όρων και μπορεί να θεωρηθεί ως καταγγελία της εργασιακής σύμβασης με δικαίωμα νόμιμης αποζημίωσης. Η ζημία επομένως που μπορεί να προκαλεί ο εργοδότης στον εργαζόμενο στα πλαίσια της εργασίας του, μπορεί εκτός από υλική, να είναι και ηθική συνιστάμενη σε προσβολή προσωπικότητας του εργαζόμενου, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν είναι υποχρεωμένος να την υφίσταται, αντιθέτως μπορεί είτε να καταγγείλει την εργασιακή σύμβαση αξιώνοντας τη νόμιμη αποζημίωση, είτε να εμμείνει στη σύμβαση, απαιτώντας από τον εργοδότη να αποδεχτεί την προσφερόμενη εργασία υπό τους όρους πριν την μεταβολή των εργασιακών όρων, δηλαδή εν προκειμένω να παραλείψει την προσβλητική του συμπεριφορά που συνιστά ηθική βλάβη του εργαζομένου.

Η νομολογία των δικαστηρίων έχει κατ΄επανάληψη δεχθεί τα παραπάνω. Ενδεικτικά η πρόσφατη απόφαση 861/2015 του Αρείου Πάγου αναφέρει: «Στον εργοδότη ανήκει το δικαίωμα να εξειδικεύει τις υποχρεώσεις του μισθωτού και ειδικότερα να καθορίζει το είδος, τον τόπο, το χρόνο και τις άλλες συνθήκες παροχής της εργασίας του μισθωτού για την αρτιότερη οικονομοτεχνική οργάνωση της επιχειρήσεως προς επίτευξη των σκοπών της…

Δεν επιτρέπεται όμως κατά την ενάσκηση του διευθυντικού αυτού δικαιώματος να προκαλείται υλική ή ηθική βλάβη στο μισθωτό κατά παράβαση διατάξεως νόμου ή της ατομικής συμβάσεως εργασίας ή κατά καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος υπό την έννοια του άρθρου 281 Α.Κ., δηλαδή κατά προφανή υπέρβαση των ορίων που επιβάλλονται από την καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή από τον κοινωνικό ή οικονομικό σκοπό του δικαιώματος. 

Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας, που παρέχει στο μισθωτό, αν δεν αποδέχεται τη μεταβολή, το δικαίωμα είτε να τη θεωρήσει ως άτακτη καταγγελία της συμβάσεως και να αξιώσει τη νόμιμη αποζημίωση είτε, εμμένοντας στη σύμβαση, να απαιτήσει από τον εργοδότη να αποδέχεται την προσφερόμενη εργασία υπό τους πριν από τη μεταβολή όρους, καθιστώντας αυτόν διαφορετικά υπερήμερο περί την αποδοχή της εργασίας αυτής. 

Είναι δε βλαπτική για τον εργαζόμενο η μεταβολή των εργασιακών όρων όχι μόνον όταν προκαλεί υλική ζημία, αλλά και όταν επιφέρει ηθική βλάβη, πράγμα που συμβαίνει, ενόψει και του κατ εξοχήν προσωπικού χαρακτήρα της σχέσεως εργασίας, και στην περίπτωση συμπεριφοράς του εργοδότη (ή του προσώπου που τον αντιπροσωπεύει στην διεύθυνση της επιχειρήσεως του) βάναυσης ή προσβλητικής της προσωπικότητας του εργαζομένου, προς την οποία ο εργοδότης οφείλει σεβασμό, μεταξύ άλλων και ως εκδήλωση της υποχρεώσεως πρόνοιας που υπέχει έναντι του μισθωτού του. 

Η ηθική ζημία του μισθωτού υφίσταται έστω και αν η ανοίκεια συμπεριφορά του εργοδότη δεν εκπορεύεται από δόλια προαίρεση του τελευταίου για βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας ή για εξαναγκασμό του εργαζόμενου σε αποχώρηση από την υπηρεσία. Αρκεί το ότι η συμπεριφορά αυτή δημιούργησε τέτοιες συνθήκες ώστε, κατά αντικειμενική κρίση και σύμφωνα με την καλή πίστη, να μην είναι πλέον δυνατή η παροχή της εργασίας του μισθωτού με πνεύμα αμοιβαίας κατανοήσεως και συνεργασίας, ή επέφερε τέτοια ηθική μείωση στην προσωπικότητα του εργαζόμενου, ώστε η εξακολούθηση της εργασίας του στο χώρο επιχειρήσεως του εργοδότη να αποβαίνει αδύνατη ή εκτάκτως δυσχερής (Ολ. ΑΠ 13/1987 ΑΠ 1138/2010)». (giorgos.kazoleas@gmail.com)

Διαβάστε ακόμα: Ηθική παρενόχληση και τραμπουκισμός στο χώρο εργασίας (mobbing) υπό το πρίσμα του άρθρου 312 του νέου Ποινικού Κώδικα

Διαβάστε επίσης το άρθρο του Γιώργου Καζολέα Εκφοβισμός και ηθική παρενόχληση (mobbing) στην Tηλεργασία